Sahna barada maglumat

Perwana
Türkmenistanyň Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky baş drama teatry

Gowşutgeldi Daňatarowyň «Perwana» atly spektakly häzirki Bagtyýarlyk döwrüniň ýaşlarynyň durmuşynda bolup geçýän wakalar ýaýbaňlanýar. Eseriň esasy  wakalary Balkanyň deňizçi bolmagy  öz öňünde maksat edinen we şol ganatly arzuwlaryna ýetmek üçin nähili garşylyklara, kynçylyklara  gabat  gelip, olardan  baş alyp çykyşy  baradadyr. Balkanyň çetkiräk  obalaryň birinden, Çetili çarwa bilen Jemal bibiniň ogly. Olar özleriniň  ýeke ogullaryny gözden-dilden gorap, garran çaglary ömürboýy halal zähmet bilen gazanan mallaryna, emläklerine eýe bolup, özlerine-de hossar çykmagyny arzuwlap ýaşaýarlar. Emma  Balkanyň  döwre görä ýaşasy gelýär,  okuw okap, ylymly-bilimli, hünärli, söýlüp, täzeçe  ýaşasy gelýär. Örän ýerlikli hem kanuny maksat. Şonuň üçinem harby gullukda bolýar, şäherde işleýär, okuwa girýär. Bu ýolda oňa  Orazmyrat aga ýaly  köp  okan ylymly-bilimli, ýagşy niýetli adam kömek edýär. Balkan Orazmyrat aganyň, onuň gyzy Sonanyň kömegi bilen täze dünýä,  kitaplaryň dünýäsine aralaşyp,  başga adam  bolup ýetişýär. Ol Orazmyradyň  öwüt-pendi bilen durmuşy öwrenip başlaýar: gerek bolsa suwagam edýär,gullugam edýär,okuwam okaýar, kär-hünärem öwrenýär. Özem şeýle höwes, erjellik bilen, belent maksat bilen. Netijede, onuň durmuşyň  käbir meselelerine gözi açylýar, erjel ýigit  bolup ýetişýär. Balkanyň ýeke goýberen  hatasy,  tä  bilim alyp, deňizçi bolup ýetişýänçä  ejesine, kakasyna, uýasy Akmaýa özüniň näme işler bilen meşgullygyny  doly aýdanok, öýlerine seýrek gelýär. Ene-atasy bolsa ol hakynda kesekilerden eşiden, çaklama gep-gybatlary  bilen kanagatlanmaly bolýarlar. Ýöne, ahyrsoňy Balkan esasy maksadyna ýetip, obasyna dolanýar. Çetili aga bilen Jemal ejäniň bolsa şol bir heňleri. Ogullaryny öýerjek, maksatlaryna ýetjek. Emma Balkan bu meselä-de düşünjeli çemeleşýär. Garrylara, olaryň saýlan gyzlaryna-da  özüniň halaýan gyzynyň bardygyny mälim edýär. Olary Sona bilen tanyşdyrýar, Sona lukman, şypahanada ol Çetili aga bilen Jemal ejäniň saglyklaryna seredýär. Garrylar hem düşünjeli ýaşlar maksatlaryna ýetýärler. Aýdyljak bolunýan pikir her  bir ynsana, sen ýaşmyň ýa garrymyň, islendik durmuş meselesine akylly-başly, oýlanyşykly çemeleşmekligiň gerekdigi, Bagtyýarlyk döwründe  durmuşa akylly-başly, sowatly  çemeleşip ýaşamagyň şertleriniň dörändigi nygtalýar. Eseriň ahyrynda  Balkan kämil şahsyýet bolup ýetişýär. Bu wakalar  spektaklda  ynandyryjy berilýär.

Spektaklda  goşmaça  ýordumlar hem bar. Akmaýa  bilen Kömegiň-goňşy oglanyň söýgüsi  hakdaky wakalar,professor Orazmyrat aganyň agzybir maşgalasynyň   Balkana eden täsiri , onuň hakyky ýaş deňizçi bolup ýetişmek üçin edýän aladalary bilen bagly wakalar hem esasy  sýužet ýordumyny açmaga, eseriň  many-mazmunynyň, çeperçiliginiň ýokarlanmagyna täsiri duýulýar.Eseriň wakalarynyň dartgynlylygy gapma–garşylygyň,düşünişmezligiň, häsiýetleriň çaprazlygynyň hasabyna saklanýar. Diliniň çeperçiligi gahrymanlaryň gepleşiklerinde, ýüzlenişlerinde we pikir ýöredişlerinde ýüze çykýar, bu ýagdaý Kömegiň, Akmaýanyň söýgüleri, degişmeleri  zerarly ýüze çykýan  gülküli hereketler bilen utgaşýar.